1. Mengharmonikan bidang kuasa antara Mahkamah Sivil dan
Mahkamah Syariah
Konflik bidangkuasa antara Mahkamah Sivil dan Mahkamah
Syariah merupakan dilema yang dihadapi antara orang Islam dan orang bukan Islam
di Malaysia. Isu ini menjadi semakin parah apabila sentimen agama dan perkauman
ditambah dengan emosi an sikap prasangka sesama rakyat. Isu orang bukan Islam
dan orang bukan Islam perlu ditangani dalam kerangka Perlembagaan Persekutuan
bagi mencari kaedah penyelesaian terbaik.
Mahkamah Sivil kini tidak membicarakan pembubaran
perkahwinan kepada penganut Islam sementara Mahkamah Syariah tidak mengambil
kes dalam kalangan penganut bukan Islam.
Walaupun begitu, Mahkamah Sivil bukan sahaja membicarakan
kes bersangkutan dengan hal ehwal kekeluargaan malahan juga dalam hal-hal yang
memerlukan kepada pertimbangan hukum syara’. Wujudlah monopoli Mahkamah Sivil
dalam perbicaraan kes atas alasan ia melibatkan orang bukan Islam. Ini
menyebabkan keputusan-keputusan hakim tidak bersesuaian dengan hukum Islam lantaran
mereka tidak terlatih dalam undang-undang Islam dan berpandukan kepada
undang-undang keterangan yang tidak berlandaskan syariah.
Dalam kes anak tidak sah taraf, seseorang anak boleh
dikatakan sebagai anak yang tidak sah taraf hasil daripada tiga bentuk
perkahwinan:
a.
Perkahwinan
sindiket
b.
Perkahwinan
di Thailand atau mana-mana luarnegara yang tidak didaftarkan
c.
Perkahwinan
selepas mengandung.
Kes-kes tersebut perlulah diselesaikan di Mahkamah
Syariah dan bukan di Mahkamah Sivil lantaran wujudnya Akta 303 dan Enakmen
Pentadbiran Agama Islam Negeri-negeri.
Semua enakmen pentadbiran agama Islam negeri meletakkan
peruntukan bahawa Mahkamah Syariah berkuasa mendengar dan menghakimi yang
melibatkan kedua-dua pihak (plaintif dan defendan) beragama Islam.
Penulis mencadangkan supaya kes-kes tertentu termasuk kes
anak tidak sah taraf dibicarakan di Mahkamah Syariah dan sekiranya permohonan
dikemukakan kepada Mahkamah Sivil maka hendaklah dinasihatkan kepada pemohon
supaya dibawa ke Mahkamah Syariah.
2) Hakim Muslim di mahkamah sivil perlu menghormati
institusi fatwa, walaupun fawa tidak mempunyai kuasa perundangan terhadap
mahkamah sivil
Mahkamah Sivil perlu mendapatkan rujukan substantif di
mana dalam kes anak yang tidak sah taraf ialah Undang-undang Keluarga Islam
serta merujuk kepad berkenaan dengan isu pendaftaran semata-mataa pandangan
ulama bagi menghormati institusi fatwa. Walaupun fatwa tidak mempunyai kuasa
perundangan terhadap Mahkamah Sivil, hakim dalam membuat keputusan boleh
mengambilkira hukum-hukum adat dan sensitiviti masyarakat dan apa sahaja bentuk
pertimbangan bagi memastikan sistem keadilan dapat ditegakkan dengan merujuk
kepada sumber-sumber selain daripada provisions
atau peruntukan dalam peruntukan undang-undang.
Dalam menjalankan tugas kehakiman, seseorang hakim yang
beragama Islam sewajarnya merujuk kepada Akta Undang-undang Keluarga Islam
sebagai panduan kerana ia adalah perundangan spesifik untuk orang Islam
sedangkan Akta 299 Akta Pendaftaran Kelahiran dan Kematian 1957 lebih kepada undang-undang
umum.
Mahkamah Sivil sepatutnya memperaku keputusan Majlis
Fatwa Kebangsaan dan negeri di samping merujuk kepada Mahkamah Syariah dalam
hal berkaitan dengan agama Islam.
Penulis mencadangkan agar satu akta dicadangkan di
Parlimen untuk memberi kuasa perundangan terhadap fatwa yang diwartakan di
setiap negeri. Tindakan tersebut bagi menjadikan fatwa sebagai rujukan yang
mengikat ketetapan Mahkamah Sivil dalam isu berkaitan orang Islam. Peruntukan
undang-undang negeri sepatutnya menjadi rujukan utama Mahkamah Sivil dalam
menentukan penghakiman namun seksyen berkenaan tidak diberi pertimbangan
sewajarnya dalam penghakiman Mahkamah Rayuan. Dalam kes yang diputuskan oleh
Mahkamah Rayuan, mahkamah membataskan isu anak yang tidak sah taraf kepada isu pendaftaran
semata-mata dan tidak melihat kepada implikasinya terhadap umat Islam di negara
ini.
3. Mengharmonikan institusi fatwa negeri-negeri –
seharusnya semua mufti sepakat terhdap isu nasional seperti isu nasab anak tak
sah taraf – apabila fatwa perlis membenarkan, maka ia menjadi polemik
Datuk Dr Mohd Asri Zainul Abidin, Mufti Perlis memuji
keputusan Mahkamah Rayuan Persekutuan yang seiring dengan keputusan fatwa
Perlis yang membolehkan anak yang lahir kurang dari enam bulan, dibin atau
dibintikan kepada bapa biologinya. Beliau mendakwa keputusan Majlis Fatwa
Kebangsaan menzalimi anak tersebut terbabit dan ibubapanya sepanjang hayat
mereka.
Penulis optimis bahawa isu melibatkan hal ehwal umat
Islam seluruh negara boleh diseragamkan tanpa mengikut pengasingan fatwa dan
mufti negeri-negeri. Keseragaman patut dilaksanakan di peringkat persekutuan
meliputi kerjasama pelbagai agensi antaranya Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia
dan Jabatan Agama Islam Negeri-negeri. Islam negeri serta fahaman politik pentedbir
negeri.
Walaubagaimanapun terdapat beberapa hambatan kerana
bidangkuasa hal ehwal Islam termaktub di bawah kuasa negeri menyebabkan
Muzakarah Fatwa Kebangsaan tidak dapat menyeragamlan fatwa antara mufti
negeri-negeri.
Perkara ini wujud antaranya beberapa sentimen dalaman
antara pentadbiran negeri dan persekutuan berkaitan peruntukan undang-undang.
Namun usaha positif ke arah merealisasikan penyeragaman telah wujud di kalangan
pihak yang terlibat.
Selepas ini, penulis berharap agar sesuatu fatwa baru yang
ingin dikeluarkan mestilah diselaraskan terlebih dahulu di peringkat
persekutuan kerana fatwa yang berbeza antara negeri akan mengelirukan umat
Islam. Fatwa yang menampakkan perbezaan ialah fatwa mengenai pengharaman rokok
dan vape, hukum tarian poco-poco dan sebagainya.
Ketidakseragaman fatwa antara negeri-negeri akan
menjejaskan kredibiliti institusi agama an menyukarkan tindakan
penguatkuasaan.
4. Memperkasakan peranan mahkamah syariah dan fatwa
Perlembagaan Persekutuan merupakan undang-undang
tertinggi negara. Peruntukan mengenainya diletakkan pada Perkara 4 Perlembagaan
Persekutuan. Peruntukan Islam sebagai agama persekutuan diletakkan pada Perkara
3 perlembagaan. Kedudukannya lebih tinggi dari segi turutan berbanding dengan
Perkara 4. Secara logiknya, setiap keputusan dalam negara mestilah berteraskan
agama Islam sebagai agama persekutuan. Peruntukan meletakkan agama Islam di
awal bahagian memberi makna yang besar dari segi peranan agama dan kedudukannya.
Agama Islam dan undang-undang Islam adalah sebahagian dari undang-undang yang
diliputi dan diiktiraf oleh perlembagaan itu sendiri. Secara ringkasnya,
undang-undang Islam adalah sebahagian daripada kandungan Perlembagaan
Persekutuan.
Penghakiman oleh Mahkamah Rayuan Persekutuan seolah-olah
menghina sumpah DYMM Seri Paduka Baginda Yang Dipertuan Agong eperti yang
terdapat dalam Jadual Keempat Perlembagaan Persekutuan iaitu memelihara
kedaulatan Agama Islam pada setiap masa.sekiranya perana baginda dinafikan
sebegini, maka peruntukan ini sekadar menjadi hiasan dan tidak memberi kesan
terhadap undang-undang negara.
Mahkamah juga mempunyai tanggungjawab undang-undang,
agama dan moral untuk merujuk kepada fatwa Majlis Fatwa Kebangsaan.
Penulis mencadangkan agar kerajaan melalui Parlimen
mengubah peruntukan ini bagi menjaga kedudukan Islam sebagai agama persekutuan
seperti dalam Perkara 3(1) Perlembagaan Persekutuan. Bagi tujuan ini, Butiran 1
kepada Senarai II Jadual Kesembilan Perlembagaan Persekutuan perlu dipinda.
Semua peruntukan undang-undang yang melibatkan pendaftaran dan sahtaraf anak di
dalam Akta Pendaftaran Kelahiran dan Kematian 1957(Akta 299) yang bertentangan
dengan hukum syara’ iaitu Seksyen 110 hingga 120 juga diubah serta diperhalusi
untuk menyediakan pendekatan menyeluruh dalam menangani isu anak tidak sah
taraf.
Kerajaan juga perlu meminda mana-mana undang-undang yang
menghalang orang bukan Islam daripada diadili di Mahkamah Syariah. Peranan
Mahkamah Syariah yang menegakkan keadilan serta mempertahankan kedudukan Islam
dalam perlembagaan boleh mendengar daripada orang Islam dan bukan Islam. Skop
keadilan tidak seharusnya dikecilkan kepada orang beragama Islam sahaja.
Cadangan ini bukan bermaksud untuk mengislamkan orang
bukan Islam tetapi untuk memberi kuasa kepada Mahkamah Syariah mentadbir
perkara-perkara tertentu yang melibatkan orang Islam dan hukum syara’.
Dalam hal penjagaan anak, rujukan hakim sering dibuat
kepada Seksyen 5 Akta Penjagaan Kanak-kanak 1961 yang memberi peruntukan kepada
persamaan hak ibubapa ke atas anak mereka. Sedangkan dalam Seksyen 1(3)(b) akta
tersebut dengan jelas menyebutkan emenganai larangan penggunaan akta tersebut
kepada orang yang memeluk agama Islam. Konflik ini boleh diselesaikan dengan
cara memberi ruang kepada orang bukan Islam di Mahkamah Syariah.
Bagi memartabatkan kedudukan Islam seperti yang termaktub
dalam Perkara 3(1) Perlembagaan Persekutuan, kerajaan perlu meminda mana-mana
undang-undang yang menjadi penghalang kepada usaha memartabatkan undang-undang
Islam serta kedudukan Mahkamah Syariah.
5. Peranan jabatan kerajaan dalam melaksanakan tugasan
rasmi
Dalam melaksanakan tugas, pihak jabatan kerajaan
persekutuan seperti Jabatan Pendaftaran Negara (JPN) boleh menggunapakai
undang-undang syariah negeri bagi menentukan hak orang Islam.
Jadual Kesembilan Senarai 2 Perlembagaan Persekutuan
memperuntukkan undang-undang syariah negeri yang mempunyai kuasa keatas orang
Islam termasuk hukum syara’ berhubung dengan soal pewarisan, perceraian, mahar
dan kesahtarafan anak. Jadual tersebut turut memberi kuasa antaranya dalam isu
penjagaan, amanah serta institusi khairat dalam sesebuah negeri.
Peranan ketua jabatan dalam memahami situasi serta
peruntukan undang-undang perlu dalam memastikan semua amanah dapat dilaksanakan
selaras dengan peruntukan Perlembagaan Persekutuan.
6. Keputusan Mahkamah Sivil yang tidak seragam dalam kes
yang serupa
Terdapat kes yang serupa dengan kes anak yang tidak sah
taraf yang telah diputuskan oleh Mahkamah Rayuan Persekutuan. Sebelum ini, Teo
Beng Hock yang ditemui mati berdekatan dengan Plaza Masalam, Shah Alam
mempunyai anak yang sedang dalam kandungan kekasih beliau iaitu seorang guru di
Semenyih, Selangor. Keluarga mendiang Teo telah memohon supaya anak di dalam
kandungan tersebut diiktiraf sebagai anak yang sah taraf. Setelah permohonan
gagal daripada Jabatan Pendaftaran Negara dan juga pihak berwajib lainnya,
mereka telah memohon kepada YAB Perdana Menteri supaya anak berkenaan mendapat
taraf anak yang sah. Jawapan daripada YAB bahawa permohonan tidak dapat
diluluskan kerana ianya bertentangan dengan peruntukan Perlembagaan
Persekutuan. Fakta ini menunjukkan bahawa keputusan Mahkamah Sivil bercanggah
sesama mereka dalam kes yang serupa. Bagaimana dengan prinsip binding precedent yang seharusnya
diikuti oleh para hakim di Mahkamah Sivil.
No comments:
Post a Comment